(Tác giả : Cao Bồi Già)
Tiễn biệt năm Thân;
Cà kê chuyện Dậu.
Tức nhau tiếng gáy, đích
tính nhà gà;
Gọi bạn lời gào, đúng tuồng chị mão.
Chửa tàn đêm, o ò ó, đầu xóm rúc vang;
Chưa rạng sáng, tẻ tè
te, cuối thôn gáy báo.
Phận gia cầm,cả hàng cả
họ, suốt ngày chăm chỉ kiếm
ăn;
Đời mẫn cán,dắt lũ dắt
bầy, khắp ngả siêng năng bới xáo.
Tối tối về chuồng thủ
phận hiền ngoan;
Ngày ngày đẻ trứng đãi
người thơm thảo.
Gà ỷ quen chuồng lớn tiếng cục ta;
Chó cậy gần nhà to mồm
gâu gấu .
Tùng
tùng cắc cắc:
Ngày tư ngày tết hội
chọi trâu chen kèn;
Dịp hội dịp hè trường
đá gà đông đảo.
Diệu võ giương oai
giữa sân chọi, võ sĩ so tài;
Xù lông khoe cựa nơi
trường gà, đối phương quyết đấu.
Phía nửa cân, dù cánh tả
tơi vài chục phút, chả hề núng nao;
Bên tám lạng, dẫu máu
bết bê mấy ôm nhang , vẫn còn xông xáo.
Cựa dài lại rắn ấy hạng
thần kê;
Cựa ngắn thì mềm rõ hàng
thải dậu.
Ô
kìa kìa:
Gà đòn ra miếng, không
tử thì sưng cổ bươu đầu;
Gà cựa giở đòn, chẳng toi cũng toác da đổ máu.
Vân khâu đá đâu thắng đấy, trâu đổi cũng không;
Vân cán bán được mại
ngay, bạc thua chắc hảu.(1)
Sở trường-sở đoản-dáng
hình-tính cách, được cả nhân gian nghiên cứu viết sách Kê Kinh;
Kỹ thuật-kỹ năng-điệu
bộ-giống nòi, khiến bao người thế mẩn mê nhập môn kê giáo.
Nhưng
chớ lậm, chớ lậm vì:
Bộn anh đắm ham cờ bạc,
khiến cửa nhà vụt chốc tan hoang;
Lắm chú mê mẩn độ
gà, mà tài sản theo nhau đi
ráo.
Xưa
nay:
Ca dao nhiều ý để đời;
Tục ngữ lắm câu truyền
khẩu.
Gà con mất mẹ, phần số
thương tâm;
Gà trống nuôi con, câu
ca cảm não.
Trái nọ chung giàn, ắt
phải đùm thương
Gà kia cùng mẹ, sao hoài
ó gấu.
Ăn quẩn cối xay, phận gã
gà què;
Đóng hoài lính lệ, phần
anh kép xấu.
Dây đậu mà đun củ đậu,
muôn nỗi đau thương;
Chân gà lại bới ruột gà,
trăm phần nhốn nháo.
Quằn quại như đỉa dính
vôi;
Rụt rè tựa gà phải cáo.
Kinh
nghiệm xưa truyền:
Ráng mỡ gà thì ắt
gió giông;
Ráng mỡ chó y rằng mưa
bão.
Chớp đông nháy, gà gáy
thì mưa;
Gió Heo may, chuồn bay
ắt bão.
Lông trắng chân chì,
người ca vạn lẽ, lắc đầu chị chê;
Lông đen chân trắng, mẹ
mắng bao lời, quyết lòng em tậu .
Chim chi tuyệt
hơn chim ra ràng ;
Gà nào ngon bằng gà đi
dạo.
Chà
chà:
Lầu son gác tía, ai kẻ
chẳng ham ;
Cá gỏi cơm gà, ai người
không hảo.
Hầm tiềm- xối mỡ, ôi quả
sướng mồm;
Nướng chanh- hấp cải, ái
chà khoái khẩu.
Lòng mề xào mướp, bà nếm sạch boong ;
Đầu cổ xáo măng, ông xơi
rau ráu.
Nhì cổ cánh khoái khẩu
gã lưu linh;
Nhất phao câu hợp gu
chàng bợm nhậu.
Thiếu vị củ giềng dồi
chó sao ngon ;
Có miếng lá chanh thịt
gà rõ hảo, .
Lại
còn hiếu đạo:
Thấy cha kiệt sức, bắt
chú trống choai ngâm đậu ninh hầm;
Thương mẹ yếu đau, mổ ả
mái tơ vo kê nấu cháo.
Lễ cưới cheo có thủ lợn
nhắm mắt tiến dâng;
Mâm cỗ cúng thì chú gà
ngửa mình kính cáo.
Cỗ liên hoan, không bia không rượu, ắt chẳng vui
vầy;
Tiệc cưới hỏi, thiếu vịt
thiếu gà, làm sao chu đáo .
Tán
phễu chuyện Dậu, gẫu sang chuyện đời:
Đã bao kẻ trông gà hóa
cuốc, vộ ăn nói tào lao;
Lại lắm người
tưởng cáo là mèo, chả nghĩ suy tỉnh táo.
Tội quá bút sa gà chết,
bao chú mổ cò;
Thương thay chữ vụng thân
tàn, lắm anh nhà báo.
Đầu gà đít vịt, rõ
chuyện ẩm ương;
Khẩu phật tâm xà, đích
đồ gian xảo.
Vận đỏ vận may, trúng đề
chả đặng, trúng số đừng mơ;
Cái xui cái rủi, vạ vịt
chưa qua, vạ gà đã đáo.
Ấy ông nói gà bà nói vịt
bao kẻ vỡ đầu
Còn anh ăn chả ả ăn nem,
có người đổ máu.
Kẻ làm quấy nói càn, ắt
lúng túng y gà mắc tóc, mặt mũi hổ ngươi;
Đứa ăn xằng đớp bậy, là
hệt gà nuốt thun, số phần thảm não.
Thói thường gà vọc niêu
tôm rõ chủ vắng nhà ;
Không lạ chó nhảy bàn
độc đúng thời vô đạo .
Bao bậc Chúa rước voi
giày mả tổ, lời bỉ khinh đeo đẳng ngàn sau;
Mấy đời Vua cõng rắn cắn
gà nhà, tiếng nguyền rủa dẳng dai mai hậu .
Chớ
dại, chớ dại:
Kẻo bỏ ba đồng thóc,
được một tiền gà;
Lại lội năm quãng đồng,
ăn một bát cháo.
Đã nhiều kẻ tham lam hám lợn mất bò;
Cũng lắm người dại dột lấy gà nhử cáo.
Chớ khinh kẻ gà mờ;
Kẻo đụng thằng bụng cáo.
Rõ
lạ, rõ lạ:
Hiền lành nhút nhát,
nhưng sao tên đặt gà ác gà hung;
Quỷ quái ranh ma, đã đành người gọi mèo già mèo cáo.
Chết quéo mà còn cục
cựa, kỳ thay chỉ gã gà nòi;(2)
Sống nhăn nhưng cứ ngay đơ, lạ gì chính chàng cá sấu.
Năm
mới năm me, mừng chị Gà anh Dậu:
Xưa “cục tác” đã lên
tranh Đông Hồ;
Nay “tẻ te” cũng kín bìa
lịch báo.
Kẻ kẻ đều mơ đồng sinh
lúa tốt, thái quốc an dân;
Người người cũng ước gà
đẻ trứng vàng, no cơm ấm áo.
Mừng Tân Xuân họ họ lộc
tràn;
Chúc Năm Mới nhà nhà
phúc đáo.
Hân hoan năm mới mấy ý
viết càn;
Vui vẻ Ngày xuân đôi
dòng tán láo.
CAO BỒI GIÀ
Ghi chú:
(1): Con gà có một vảy liền
vấn ngang chân trên cựa thì gọi là “vấn khâu đổi trâu không đổi”, gà nầy ra
trường đá gà đối phương chết vào ôm nhang thứ ba, khoản 30-40 phút. Ngược lại
nếu có một vảy liền nhau vấn ngang đầu gối thì gọi là “vấn cán không bán cũng
thịt”, nếu đem ra trường mười lần thua đủ tám hay chín.
(2): Con gà nòi có “cục cựa” ở chân, chết rồi thì vẫn còn “cục cựa” đó ,
chứ nào mất đi đâu, hi hi…