SÁCH CHÂM NGÔN - CHƯƠNG 18

(Dệt thơ Bóng Tà Dương)

- Chương 18 -

 (Cn 18, 1-24)

Ích kỷ đi theo dục vọng truyền

Hay thường nổi giận trước lời khuyên

Người ngu nào thích đường am hiểu

Lại cứ phô bày cảm nghĩ riêng

Nơi nào có ác: có khinh khi

Nhục nhã ngồi đâu rủa xả ghì

Miệng lưỡi con người sâu xoáy thẳm

Đầy tràn nguồn mạch những ngôn phi

Bênh vực gian hùng cổ họng khan

Người ngay đè nén ép vô vàn

Mang ra xét xử quàng thiên lệch

Tốt đẹp không nào  hỡi án quan?

Môi người ngu độn tạo tranh phân

Vạ lưỡi ăn đòn tự khốn thân

Tàn tạ hình hài do lỗ miệng

Tự chui bẫy rập khổ trăm phần

Mách lẻo như là của rất ngon

Ruột gan đón nhận hả hê lòng

Biếng lười bổn phận đâm hư hỏng

Phá hoại đời mình có biết không?

Đức Chúa danh bền tựa tháp kiên

Chính nhân chạy đến được an liền

Người giầu giữ của như thành lũy

Chức trọng uy cao bảo vệ quyền

Tự đại đường đưa ngã hố quàng

Khiêm nhường lại đến chốn vinh quang

Chưa nghe vội cãi lời điên dại

Chịu tiếng ngu đần nhục nhã mang

Ốm đau được đỡ bởi tinh thần

Suy sụp tâm hồn ai đỡ thân

Người trí tiếp thu nhiều hiểu biết

Bờ tai đón nhận quý vô ngần

Quà cáp đường thông lúc bước vào

Gặp người chức trọng với danh cao

Nói nhiều tự biện ta đây đúng

Ắt bị người sau lột mũ nhào

Cãi vã như then cửa lũy đồn

Ào ào mở toác đón thù xông

Con người phải gánh bao tai vạ

Do miệng môi mình tự phát ngôn

Sinh tử đều do miệng lưỡi làm

Yêu nhiều hậu quả lãnh đừng than!

Vợ hiền kiếm được vô cùng phúc

Bởi đó ơn lành Đức Chúa ban

Nghèo hèn khẩn khoản tiếng nài thương

Giầu có huyên hoang hống hách thường

Có thứ bạn bè gây thảm họa

Lại nhiều bằng hữu đáng nêu gương

SÁCH CHÂM NGÔN - CHƯƠNG 17

(Dệt thơ Bóng Tà Dương)

- Chương 17 -

 Cơm hẩm cùng ăn được sẻ san

Vượt xa yến tiệc cãi nhau tràn

Bầy tôi cần mẫn hơn con hỏng

Được sớt gia tài  phước chủ ban

Lửa đốt thử vàng loại tốt nguyên

Nồi nung lọc bạc thứ tinh tuyền

Chúa Trời thử dạ người hay dở

Hành xử nơi mình việc trước tiên

Đứa ác ghi lòng thói bất nhân

Gian tà nghe học chuyện vô tâm

Phàm ai chế diễu người cùng khổ

Là sỉ nhục nhiều đến Thánh quân

Hể hả thấy người khổ khó khăn

Làm sao thoát khỏi án trao phần

Triều thiên lão trượng là dòng dõi

Vinh dự con là chính phụ thân

Ngu đần chẳng hợp lẽ thanh cao!

Công chính – gian hùng thuận đó sao?

Quà cáp bùa mê người biếu xén

Mơ màng mắt nhắm ngủ chiêm bao

Muốn lắm hữu bằng  phải kết giao

Nhắc hoài chuyện cũ ích gì đâu

Trăm roi đánh phạt thằng ngu dại

Chẳng sánh người hiền mắng một câu

Kẻ ác mưu gây rối loạn người

Dữ dắn ắt đến phạt trừng ngươi

Gặp gấu mất con lồng lộn đuổi

Còn hơn đứa dại mất tâm người

Lấy oán đền ơn những kẻ khùng

Muôn nghìn bất hạnh sẽ vào chung

Khời đầu cãi cọ như bờ nước

Vỡ đập ào tuôn giận nổ bùng

Bênh vực phi nhân, kết án hiền

Hai điều Đức Chúa ghét vô biên

Thu thập khôn ngoan mua tiền bạc

Ngu đần đến thế hỡi loài điên?

Bè bạn thương nhau khắp mọi thời

Nhưng rồi gặp khổ mấy người chơi?

Đứa ngu mới ký giao kèo mhận

Bảo lãnh cho anh bạn rối bời

Ưa thích kình nhau tội chất chồng

Tự cao tự đại chuốc điều vong

Quanh co tâm địa sao tìm phúc

Miệng lưỡi điên rồ ắt họa xông

Sinh ra đứa dại chuốc ưu phiền

Thân phụ sầu buồn khổ khó quên

Suy sụp tinh thần ê não bộ

Tâm trí lung bùng chẳng lúc yên

Kẻ ác nhận quà giấu áo trong

Đòn cân công lý cụp oằn cong

Khôn ngoan chỉ đến người am hiểu

Dốt nát nhìn trời thấy số không

Án phạt nhân hiền phải lẽ chăng?

Đánh người khả kính ngược công bằng

Nói luôn dè dặt là tri thức

Điềm tĩnh thâm trầm ấy trí năng

Tự nhiên tĩnh lặng giữ an hồn

Ngu dại  nay thành bậc trí khôn

Nếu biết ngậm môi đừng lảm nhảm

Suy nhiều thấu đáo hiểu tường thông

SÁCH CHÂM NGÔN

(Dệt thơ Bóng Tà Dương)

- Chương 16 -

 (Cn 16, 1-33)

Lo toan tưởng nghĩ việc người đời

Đáp trả hay không bởi ChúaTrời

Tự hãnh cho mình luôn thấu suốt

Nhưng mà thiên nhãn rõ muôn nơi

Ký thác ơn trên việc hết lòng

Trăm điều dự tính ắt thành công

Việc làm nơi Chúa đều cùng đích

Thiện ác phô bày có cạn nông

Chúa thường ghê tởm đứa kiêu danh

Án phạt đương nhiên để sẵn dành

Nhân nghĩa tín thành công phúc nhận

Khiêm nhường tôn kính được nhàn thanh

Sống cho xứng đáng Chúa vui lòng

Địch thủ làm hòa thật bõ công

Của cải không nhiều nhưng chính nghĩa

Hơn là đại phú cũng như không

Tâm trí con người nghĩ với suy

Nhưng do Đức Chúa dẫn đường đi

Cán cân chính xác thăng bằng đó

Mọi sự công minh chẳng lỗi gì

Minh quân tránh hẳn việc gian tà

Triều đại hằng luôn được thái hòa

Trọng quý hiền tài tâu chính trực

Cầm cân nảy mực nước âu ca

Vua giận là tin báo tử thần

Hạ cơn thịnh nộ ấy là nhân

Long nhan rạng rỡ vui đằm thắm

Ân lộc tràn trề tựa gió xuân

Khôn ngoan lãnh hội quý hơn vàng

Hiểu biết thâu vào rất trọng sang

Chính trực lả đường không tội ác

Người khôn mắt thẳng bước ngay hàng

Kiêu căng hậu quả đổ lăn nhào

Ngạo mạn đưa đường ngã rất đau

Thà sống khiêm nhường luôn tự hạ

Hơn là tự hãnh rớt hồ sâu

Chú tâm lời Chúa gặp may lành

Tin tưởng vào ngài chẳng hổ danh

Sáng suốt khôn ngoan người ý tứ

Ngọt ngào thuyết phục quả tinh anh

Kẻ có lương tri ắt sống còn

Dại ngu ngã giếng chết tiêu hồn

Trí cao giúp miệng thành khôn khéo

Thuyết phục hoàn toàn bởi ý thông

Tử tế kho tàng chứa mật ong

Ngọt ngào hả dạ ấm nơi lòng

Nhìn đường thẳng tắp nên nghi vấn

Có thể đưa người đến tử vong

Vất vả vì chưng miệng lưỡi thèm

Đói lòng đầu gối phải bò lên

Gian hùng đào hố gây tai ách

Lửa đổ thêm dầu cháy mạnh thêm

Kìa đứa gian manh tạo bất hòa

Thị phi mách lẻo chuyện gần xa

Phỉnh phờ thô bỉ lừa bè bạn

Nháy mắt vênh mồm nói xấu xa

Tóc bạc trên đầu đón phúc ân

Triều thiên vinh hiển tặng riêng phần

Xin đừng dấu lửa trong tay áo

Quyết định đều là Chúa định phân

NHÀN VỊNH – CAO BÁ QUÁT

閑咏

貧病年來獨自嗟，
攸攸無計奈天何。
不為物累心由鐵，
卻備悲侵鬢花欲。
莫展一籌謀國少，
猶懷三斗為身多。
安知不晤唐虞聖，
笑殺何人為浪歌。

Nhàn vịnh

Bần bệnh niên lai độc tự ta,
Du du vô kế nại thiên hà.
Bất vi vật luỵ tâm do thiết,
Khước bị bi xâm mấn dục hoa.
Mạc triển nhất trù mưu quốc thiểu,
Do hoài tam đấu vị thân đa.
An tri bất ngộ Đường Ngu thánh
Tiếu sát hà nhân vị lãng ca

Cao Bá Quát

Dịch nghĩa

Từ một năm nay, vừa nghèo vừa ốm, chỉ tự phàn nàn,
Biết tính sao đây, việc đời vô tận, làm gì được trời!
Không cho những việc tầm thường làm lụy, lòng ta vốn như sắt,
Nhưng lại được nỗi lo phiền tràn lấn, làm cho tóc muốn điểm hoa.
Một toan tính nhỏ cũng không thi thố được, giúp nước thực là ít ỏi,
Vẫn phải bận lòng vì ba đấu gạo, lo thân đã quá nhiều.
Biết đâu sẽ không gặp được vua hiền như vua nhà Đường, nhà Ngu
Chết cười cho ai đó những vì thế mà nghêu ngao!

VỊNH NHÀN (Người dịch: Hoàng Tạo)

Nghèo ốm gần đây thực ngán tình,
Việc đời khôn lẽ hỏi ông xanh !
Lòng như sắt luyện không vương luỵ,
Tóc nhuốm hoa râm vị bất bình.
Giúp nước nửa lời chưa đóng góp,
Lo thân ba đấu vẫn loanh quanh.
Chắc đâu đời hẳn không Nghiêu, Thuấn,
Ai vội nghêu ngao chẳng thẹn mình ?

VỊNH NHÀN (Phóng dệt: Bongtaduong)

Bệnh nghèo đeo đẳng ngán tình ơi

Dằng dặc khôn nguôi muốn hỏi trời

Chẳng lẽ hồn chai thành sắt rỉ

Hay là tóc ngả hóa sương rơi

Một câu giúp nước chưa sòng phẳng

Ba đấu lo thân cứ rối bời

Lý sự cho rằng không thánh đế

Cười buồn kẻ đó thẹn mình thôi