THƠ TRANG TỬ

TRANG CHU HÓA BƯỚM

Nằm mộng Trang Chu hóa bướm ngà

Chập chờn tung cánh  lượn vờn hoa

Mơ mơ ảo giác đây là bướm

Tỉnh tỉnh định thần đó chính ta

Có phải bàng hoàng nên hóa vậy

Hay là thực tế biến thành qua

Hai đường định mệnh đời đôi ngả

Vật hóa mơ màng đúng vậy a!

(*)Nguyên ngữ: Trang Chu mộng vi hồ điệp - Hủ hủ nhiên hồ điệp dã - Tự du thích chí dư -Bất tri Chu dã - Nga nhiên giác tắc - Bất tri Chu chi mộng vi hồ điệp dư - Hồ điệp chi mộng vi Chu dư - Chu dữ hồ điệp tắc tất hữu phận hĩ - Thử chi vị vật hoá
(Tề vật luận)

Dịch nghĩa: 
Xưa có lần,Trang Chu mộng thấy mình là bướm. Thế là phấp phới bay, bướm mà tự mình thích chí, chẳng biết gì Chu. Đột nhiên thức giấc, thì lạ lùng chưa, lại là Chu - Không biết giấc mơ Chu đã làm ra bướm, Hay giấc mơ bướm đã làm ra Chu? Chu và bướm ắt phải khác phận, Đấy gọi là vật hoá.

(Nam Hoa kinh) 

QUẠT MỒ (1)

Thương thay cho kẻ quạt mồ
Ghét thay cho kẻ cầm vồ bửa săng

(Ca dao Việt Nam)

Trang tử dạo chơi chốn vĩnh phần

Thấy người quả phụ quạt mồ âm

Nấm gò mới đắp bùn còn nhão

Huyệt mộ vừa vun cỏ chửa lan

Tái giá sao chờ khi ráo hoảnh?

Hồi xuân chẳng đợi lúc khô cằn!

Hay cho phụ nữ lòng đen bạc

Thực hiện di ngôn trả ách trần

GIẢ CHẾT (2)

Thọ bệnh Trang sinh chết mấy ngày

Phu nhân -  đệ tử phục quan tài

Sinh tình kể lể đường bôi mép

Tức cảnh thì thào mật rót tai

Móc óc tử thi điều trị dứt

Bửa đầu xác chết chữa lành ngay

Tình nhân cấp cứu không trì hoãn

Xác bỗng vùng cười bật dậy đây

Bongtaduong  

      (1)      Trang Tử đi chơi về, nằm lăn xuống phản kê giữa nhà, chân chữ ngũ, chàng cười như nắc nẻ, cười mãi. Vợ thấy lạ, lấy ghế ngồi bên cạnh, hỏi chồng: "Mình có việc gì mà cười lắm thế?" Trang Tử ngồi nhỏm dậy, nói: "Thế này nhé..." rồi lại cười. Chàng vừa đi qua một cánh đồng; một thiếu phụ xinh đẹp, đọi khăn tang che mái tóc mượt mà, đang cố sức quạt lấy quạt để; trước mặt nàng là một nấm mồ mới đắp, cỏ chưa mọc, đất còn ẩm. Trang Tử lấy làm lạ; chàng dừng lại, chăm chú nhìn. Thiếu phụ xinh đẹp quạt rất nhiệt tình, mỏi tay này đổi tay khác. "Hay là nàng thương người dưới mồ nóng bức?". Nghĩ vậy, chàng đánh liều hỏi: "Thưa quí nhân, nàng quạt mồ là nghĩa làm sao?". Người đẹp ngước đôi mắt đen long lanh, đáp: "Ðây là mồ chồng thiếp. Trước khi chết, chồng thiếp trối trăng hai, ba lần: Phải đợi đất mồ chàng khô rồi hãy lấy chồng. Thiếp thương chồng, không quên lời căn dặn cuối cùng của chàng, nên thiếp quạt mồ chóng khô." Nghe vậy, vợ Trang Tử ngúng nguẩy đứng dậy, nhăn nhó: Thế mà mình cười được. Ðàn bà đâu trơ trẽn đến thế". Trang Tử tỏ lòng khâm phục vợ.
(2)  Và chàng muốn thử lòng vợ. Vốn biết pháp thuật nên giả vờ chết; chàng dặn vợ: "Mình quàn tôi một trăm ngày rồi hãy chôn". Vợ chàng tưởng chàng đã chết, quàn trong nhà. Ðược mươi hôm, Trang Tử cựa mình hoá phép thành một chàng tria trẻ đẹp, hào hoa. Chàng thư sinh nhận mình là học trò thầy Trang Tử, đến phúng viếng thầy. Chàng nói: "Nhà tôi ở mãi chân núi, xin cô cho ở lại mấy hôm". Vợ Trang Tử vừa tháy chàng, đã đem lòng quyến luyến; nàng vội nhận lời. Từ đêm ấy, hai bên quấn quít nhau, không rời nhau được. Bỗng một hôm chàng ôm bụng, lăn lộn trên giưưòng, mồ hôi nhễ nhại. Chàng trai kêu đau, rên la thảm thiết. Chàng ú ở nói chàng khó qua khỏi. Người thiếu phụ hoảng hốt. Chàng bảo vốn chàng bị bệnh đau bụng kinh niên, chỉ một thứ thuốc duy nhất cứu được chàng: lấy sọ người chết, mài ra, uống ngụm nước nóng, thế là khỏi. Vợ Trang Tử, ngay đêm ấy, lấy cái vồ đập săng đựng xác chồng, định lấy cái sọ chữa bệnh  cho người yêu. "Thịch, thịch, thịch" Vồ nện mấy nhát, nắp săng bật tung. Thật khủng khiếp, Trang Tử nhổm dậy và phá lên cười, chàng cười rất lauu. Sau cơn hoảng sợ, người thiếu phụ xấu hổ quá, nàng ốm, vài hôm sau nàng chết. Nàng chết, Trang Tử nực cười cho đời người. Chàng lấy cái chậu, vừa gõ vừa ca bài Cổ bồn, bài ca vừa như cười, cái cười hềnh hệch, vừa như khóc, cái khóc xót xa cho thân phận con người: "Ôi thói đời! Nghĩ mà đau lòng...! Nhìn nhau lệ chẳng rơi lã chã...! Ta cười cuộc đời lắm nỗi đau thương...".