VỊNH HẠNG VŨ ĐẦU – CAO BÁ QUÁT

詠項羽頭
垓下才收叱咤聲，
有頭如此使人驚。
堂堂八尺身何在，
凜凜重瞳貌若生。
百戰得來原不易，
千金購去更何輕。
英雄到底長轟烈，
一視猶能下虜城。
Vịnh Hạng Vũ đầu
Cai Hạ tài thu sất trá thanh,
Hữu đầu như thử sử nhân kinh.
Đường đường bát xích thân hà tại,
Lẫm lẫm trùng đồng mạo nhược sinh.
Bách chiến đắc lai nguyên bất dị,
Thiên kim cấu khứ cánh hà khinh.
Anh hùng đáo để trường oanh liệt,
Nhất thị do năng hạ Lỗ thành.
Cao Bá Quát

DỊCH NGHĨA

Tiếng thét (thôi thúc lòng quân Sở) vừa ngưng ở Cai Hạ
Có đầu như thế khiến người ta sợ
Tấm thân tám thước uy dũng giờ ở đâu?
Hai tròng mắt vẫn lẫm liệt như khi còn sống
Xông pha trăm trận nào phải dễ dàng gì
Treo giá ngàn vàng (cái đầu) đâu phải coi nhẹ
Anh hùng đến cuối vẫn còn oanh liệt
Một cái nhìn khiến nước Lỗ phải mở cửa thành quy hàng.

Lược ý bài thơ

Sau khi thất trận ở Cai Hạ, (câu 1), Hạng Vũ dẫn 20 tùy tùng mở đường tháo chạy về Ô Giang, đi đến đâu, quân Hán Lưu Bang ngã rạp đến đấy (câu 5). Sau khi tặng con ngựa cho lão chèo thuyền, Hạng Vũ quay lại nói với tùy tướng là Lã Mã Đồng: “Quân Hán treo đầu ta nghìn vàng, cấp trăm hộ, nay lấy đầu ta mà lãnh thưởng”. Nói xong đâm cổ tự vẫn (câu 6). Quân Hán ùa đến tranh thây khiến thân bị xé thành nhiều mảnh (câu 3) chỉ còn cái đầu mang về nạp cho Lưu Bang (câu 2) với đâu mắt còn tinh anh như thời còn sinh tiền (câu 4). Sau khi Hạng Vũ mất, Lưu Bang đi thu phục các nước chư hầu, chỉ riêng nước Lỗ không quy thuận. Lưu Bang sai quân cắm đầu Hạng Vũ trước cổng thành, Lỗ vương thấy đầu của Hạng Vũ với đôi mắt còn uy dũng nên mở cửa thành đầu hàng (câu 7-8).

THỦ CẤP HẠNG VÕ (Phỏng dệt Bongtaduong)

Thành Cai tiếng thét đã ngưng lời

Hoảng hốt quân nhìn thủ cấp rơi

Tám thước hùng anh dầu ngã gục 

Hai tròng lẫm liệt vẫn giương khơi

Mình giao trăm trận đâu trò bỡn

Mạng trả ngàn vàng há chuyện chơi

Khí phách hiên ngang uy dũng ấy

Trừng ngươi Lỗ quốc phải buông rời