LỜI BẠT: BÀI GIẢNG NƯỚC TRỜI

     

Bao giờ cho đến ngày xưa

Nhà Đường cai trị Trung Quốc chưa tròn 300 năm (618-907). Một chặng đường chưa mấy dài lâu và kinh lịch, nhưng đã để lại một trong những thành tựu kỳ vĩ nhất cho văn học, đó là Đường luật, Đường thi. Không lạ gì, trong quá trình nghiên cứu, người ta đã có thể phân chia dòng văn học chính thống của xứ con Trời ra làm mấy nhánh, như Tản văn Tần, Hán; Thơ thịnh Đường; Từ Tống; Kịch Nguyên và Truyện (tiểu thuyết) Minh, Thanh. Như thế có nghĩa là Đường luật đã mặc nhiên được khắc hoạ vào bảng vàng bia đá của lịch sử, danh bất hư truyền.

Nói đến Đường luật - Thơ Đường (còn gọi là thơ Cận thể để phân biệt với thơ Cổ phong) là nói đến đỉnh cao của một trong những dòng chảy thi ca kiệt xuất vào bậc nhất của văn chương cổ điển Trung quốc. Không phải là một khuynh hướng tự phát, một trường phái ngẫu nhiên, một trào lưu nhất thời thoắt hiện thoắt biến, chẳng để lại dấu ấn, tiếng tăm nào. Nhưng, Đường luật rõ ràng như một dòng thác lũ vỡ bờ, một con sông hăm hở miệt mài vồn vã chuyển lưu, một ngọn triều non bạc trùng trùng. Nó, có lúc, cũng đã bị cuốn phăng đi trong chất chồng, bộn bề của bể dâu, của thế sự, của dòng đời cũ mới. Để rồi trụ lại, sinh hoá, biến thiên, cộng sinh, cộng nghiệp và thống trị bền vững không những trong văn học mà cả trong cõi tâm thức rung động của mọi người, mọi thời. Vâng, làm sao ta quên được những tượng đài, từ Vương Bột (649-676), Lạc Tân Vương (640-684) đến Vương Duy (701-761); từ Lý Bạch (701-762) đến Thôi Hiệu (704-754), Đỗ Phủ (712-770), Bạch Cư Dị (772-846) và biết bao phiến tài hoa khác đã toả sáng đó đây trong kho tàng đồ sộ của “Đường Thi Tam Bách Thủ, Toàn Đường Thi và Thiên Gia Thi”...⁽¹⁾ Thậm chí đến tận ngày nay, khi bước chân loài người đã in đậm lên bề mặt cung trăng và sao hoả - đồng nghĩa với huyền thoại và viễn mơ bị chinh phục, bị xoá sổ - thì miệng môi ta như cứ mãi còn thơm tho hương vị mật ngọt tiết ra từ ngôn từ, ngữ nghĩa, từ câu chữ, hình tượng, vần điệu của Đường thi. Tôi muốn nói tới cái chùm cảm xúc dạt dào tê tê ở đầu lưỡi, cái tần số dâng trào của con tim mỗi khi ta đọc lại Ly Tao, Hoàng Hạc Lâu, Trường Hận Ca hoặc Tỳ Bà Hành.⁽²⁾ Đường thi đấy, giời ạ, không lẫn vào đâu được. Hèn chi – như nhà văn Nguyễn Tuân kể, khối kẻ nghèo rớt mồng tơi, ấy thế mà mỗi khi đọc thơ Đường, là y như phải thủ lễ cung kính trang nghiêm, phải thắp cho được một cây bạch lạp. Điệu đà như vậy là hết chỗ nói.⁽³⁾ Và hèn chi, ông Dương Quảng Hàm mới kết luận chắc nịch rằng: “Trong non một ngàn năm (từ 939 đến cuối thế kỷ XIX, trải mấy triều Ngô, Đinh, Lý, Trần, Lê, Nguyễn), các sĩ phu trong nước vẫn học các kinh truyện, sử sách của Tàu, ngâm vịnh và trứ thuật các thơ văn, tác phẩm của Tàu.”⁽⁴⁾ Đùng một cái, giữa trường văn trận bút, ta nghe tiếng kêu thất thanh, hệt như tiếng chạy giặc hay vỡ đê từ một nhà nho cô đơn thất thế:

Cái học nhà Nho đã hỏng rồi

Mười người đi học, chín người thôi.⁽⁵⁾

Còn đâu vàng son thịnh Đường ở những thời đoạn đời Trần, Lê, Nguyễn? Còn đâu vang bóng những Tao Đàn Nhị Thập Bát Tú, những Chiêu Anh Các, những Bình Dương, Bạch Mai thi xã? Cứ tưởng đã qua sông đắm đò, đã hoa trôi bèo dạt, đã chôn chặt đào sâu, đã mất tích. Ai ngờ nói như Hoài Thanh ở thời điểm 1941: “... Thanh thế thơ Đường ở nước ta xưa nay bao giờ cũng lớn ... Họ đi tới thơ Đường với một tấm lòng trong sạch ...”⁽⁶⁾ Chẳng thế mà cái hồn vía của Đường thi như vẫn còn ám vào, vận vào cuộc bút chiến dằng dai gai góc giữa thơ cũ và thơ mới (1932-1945); vẫn còn ngự trị khá lâu nơi một số nhà thơ sau này, như Đông Hồ, Mộng Tuyết (1934); Hàn Mạc Tử với Lệ Thanh Thi Tập (1936); Vân Đài, Thái Can, J.Leiba, Nguyễn Giang và cả đến Quách Tấn với Mùa Cổ Điển (1941)...

Nghề chơi cũng lắm công phu. Cụ Nguyễn Du đã phán thì khó lòng mà sai được. Phải chăng nàng Kiều đã đạt mức “thánh thi” hoặc “thi hào, thi bá” dưới ngòi bút cực tả của Tố Như tiên sinh:

Khen rằng giá đáng thịnh Đường

Tài này sắc ấy nghìn vàng chưa cân

Làm thơ Đường đã khó. Chơi thơ Đường lại càng khó hơn. Phải thượng thừa và tuyệt kỹ đến cõi vô đối, độc cô cầu bại, như cách nói võ hiệp kỳ tình của Kim Dung. Non tay, vụng ý, nghèo từ một chút là chết tươi ăn năn tội không kịp. Ranh giới giữa nhà thơ và thợ thơ đặt ra những tiêu chí, những chuẩn mực về phép tắc, về quy ước và về nguồn cảm hứng rất rạch ròi. Có khi bất thành văn, rất trừu tượng  mà chỉ người trong cuộc mới nhận ra và tuân thủ. Tôi muốn nói tới một vài điều phàm lệ không có không được của khách chơi thơ Đường: Nào vần bằng trắc, luật bằng trắc, niêm, đối (thanh, tự loại, ý tưởng), bố cục (phá, thừa, luận, kết). Nào thủ vĩ ngâm, thuận nghịch độc, liên hoàn. Nào tứ tuyệt, bát cú, xướng hoạ v.v. Cứ thế lầm lũi mà đi, xuyên suốt mấy dặm dài Lý Trần Lê Nguyễn. Ghê thật. Cứ vòng vo tam quốc. Cứ cầm kỳ thi tửu. Cứ phong hoa tuyết nguyệt. Cứ mai lan cúc trúc. Cứ ngư tiều canh mục. Cho đến một hôm “...chúng ta quay lại 20 thế kỷ đằng sau thì thấy trong đến 19 thế kỷ rưỡi, cái Hán học ấy (trong đó có Đường thi) đè nặng lên tim óc ta, chi phối mạnh mẽ văn chương chữ nghĩa của ta.”⁽⁷⁾ Không chỉ Dương Quảng Hàm hoặc Hoài Thanh. Hết thảy, tất tần tật các nhà giáo, nhà viết văn học sử Việt Nam đều có chung một kết luận tương tự.⁽⁸⁾ Kể cũng lạ.Trong đời sống văn học Việt Nam ta, có lẽ hiếm thấy một manh mối ràng buộc thắm thiết nào như cái quan hệ ruột thịt giữa thơ Đường với thơ Việt. Nó ngấm ngầm từ thời Vạn Hạnh, qua Nguyễn Trãi, đến Nguyễn Du, rồi Bà Huyện Thanh Quan, Hồ Xuân Hương, Nguyễn Khuyến, Tú Xương, Tản Đà, Phan Bội Châu v.v

Còn các nhà thơ Công giáo Việt Nam thì sao?

     

Có thể nói không sợ cường điệu rằng lịch sử đạo Chúa ở Việt Nam kinh qua bao nhiêu năm là có bấy nhiêu chặng đường thơ. Thi ca cứ chảy theo dòng lịch sử. Thi ca Công giáo hiện ra muôn vẻ muôn màu ở người này, trong tác phẩm kia, đậm nhạt tuỳ nơi tuỳ thời. Từ công nương Catarina (1627), thầy giảng Phanchicô (1640), thầy giảng Gioan Thanh Minh (1588-1633), thầy cả Lữ-y Đoan (1613-1678) cho đến linh mục Gioa Kim Đặng Đức Tuấn (1815-1874), thánh linh mục Philipphê Phan Văn Minh (1815-1853), linh mục Phêrô Trần Lục (1825-1899). Từ Hàn Mạc Tử (1912-1940) đến linh mục Giuse Maria Sảng Đình Nguyễn Văn Thích (1819-1979), Long Giang Tử (1920-1990), linh mục F.X. Nguyễn Xuân Văn (1922-2002), linh mục JBT Cao Vĩnh Phan (1924-2011). Linh mục Giuse Maria Đinh Cao Thuấn (1925-2009)⁽⁹⁾. Họ không triết lý dài dòng. Họ không kênh kiệu ra vẻ thầy đời để dạy dỗ giáo điều một cách nguỵ trí thức. Nhưng mặt khác, họ cũng chẳng dám cưỡi ngựa xem hoa hoặc múa gậy vườn hoang cho xong chuyện. Mỗi ý tứ, mỗi vần điệu của họ là một nhẫn nhục cưu mang; một mòn mỏi sinh thành, vượt cạn, một khổ công đau đớn ê chề để giãy giụa thăng hoa. Kìa xem cái gương khổ giá tày liếp xót xa của thầy cả Lữ-Y Đoan phải chịu dập vùi khinh miệt loại trừ như thế nào với đứa con tinh thần của mình là Sấm Truyền Ca suốt từ 1670 đến 1956, mấy trăm năm đoạn trường, trong lửa đỏ và máu hồng⁽¹⁰⁾. Đội ơn Chúa, bằng nén bạc Trời cho cộng với thật nhiều khổ luyện dụng công về thi pháp, những nhà-truyền-giáo-bằng-thi-ca ấy đã để lại cho chúng ta một gia tài lời Chúa khá đồ sộ. Có thể nhắc tới những Sấm Truyền Ca (1670) của Lữ-y Đoan, Phúc Âm Tứ Sử Diễn Ca (1954) của Alexis Tống Viết Toại; Thánh Vịnh Toàn Tập (1964) của Giuse Mai Lâm; Nhật Tư Thánh Vịnh và Diệu Ca (1962-1963) của Gérard Gagnon (Nhân); Phúc Âm Diễn Ca (1972) của Phêrô Long Giang Tử; Lời Ca Muôn Thuở _ Diệu Ca (1966) của An Sơn Vị; Trường ca Dân Chúa (1970) của JBT cao Vĩnh Phan; Trường Ca Cứu Độ _ Ca Vang Lời Chúa (2000) của Giuse Đinh Cao Thuấn; Thánh Vịnh Thơ Việt (2000) của Phạm Xuân Thu; Sấm Ngôn _ Khải Huyền _ Nguồn Sống (2001) của Kim Chi; Thánh Kinh Toàn Tập Diễn Ca (1996-2005) của Antôn Lê Quang Trình; Cuộc Đời Chúa Giêsu (1993) của Giuse Vũ Ngọc Bích; Dụ Ngôn Phúc Âm (2007) của Xuân Ly Băng; Trong Ánh Tin Mừng (2007) của Phêrô Hoàng Diệp và đặc biệt tác phẩm trường thiên (9.764 câu thơ lục bát tài hoa) Sứ Điệp Tình Thương (1999) của F.X.Nguyễn Xuân Văn. Trong tay tôi hiện còn đang lưu giữ tới cả chục công trình ở dạng bản thảo của các thi hữu bốn phương có nhã ý nhờ đọc hoặc trao gửi phát hành. Trộm nghĩ, đó là tâm huyết của họ gửi lại cho đời, không ai được phép bỏ qua, xem thường. Tôi đã nguyện với lòng tôi như thế.

Với chủ ý trên, nay, xin trình làng tuyển tập Đường thi xướng họa cũng mang một cái tên rất ư là Thánh Kinh: “Bài Giảng Nước Trời”, tập hợp gần 300 bài thơ xướng (79 bài) và  Hoạ (162 bài), chưa kể bài Dẫn Nhập Tin Mừng và Khép Trang Cứu Độ (4 bài thuận độc-nghịch độc). Các thi hữu góp mặt góp tiếng trong tuyển tập này là Bùi Nghiệp (68 bài), Thinh Không (65 bài), Khuất Dũng (49 bài), Bóng Tà Dương (31 bài), Cù Mè (13 bài), Hương Quê (5 bài), Maria Xuyến (4 bài), Học Trò Nhỏ (4 bài) và Dzuy Sơn Tuyền (2 bài). Tất cả, như tôi được biết, đều là thành viên thuộc Câu lạc bộ Đồng Xanh Thơ Sài Gòn với những sinh hoạt không định kỳ về văn học nghệ thuật Công giáo. Riêng mấy năm gần đây, họ là một trong những tập thể Công giáo có tổ chức, tham gia tích cực nhiều sự kiện của Giáo hội địa phương. Đặc biệt, có những tên tuổi đã chiếm giải khôi nguyên, á nguyên ở các đợt giải thưởng hội thi Đường luật (Sen Giữa Lầy 2010 và Nhánh Huệ Nước Trời 2011).⁽¹¹⁾

Thú thật, đã lâu, tôi quên và quên phứt Đường luật, cả trong văn bản đọc, lẫn trong cảm hứng sáng tác. Nói thế không có nghĩa là tôi dám mạo muội xem thường. Bởi, trong muôn một lời vàng trân trọng, Đường thi vẫn tồn tại uy nghi, sang trọng rất đường bệ và phương cương sung mãn trong trái tim tôi. Nó như viên ngọc quý bị người ta vô tình đánh rơi giữa chốn phồn hoa đô hội, rồi một hôm đẹp trời, nó lại hiện ra lấp lánh tinh khôi. Từ đó, nó được cất giấu để lâu lâu trưng bày ra mà ngắm nghía cho đã thèm. Nó là bảo vật bất ly thân, không tì vết, bợn nhơ. Một cách nào đó, Đường luật-xướng họa, hệt như cổ ngữ LaTinh, tưởng như đã chết, đã mai một, ấy thế mà ngày nay đang phục sinh rất ư là thời thượng với những thương hiệu lẫy lừng: Fiat, Corona, Rex, Eva, Prima, Bonus, Plus, Platinum... Hình như, tôi trộm nghĩ, những gì còn đọng lại trong ký ức con người thì chả bao giời sợ mất mát, phai tàn. Tần Thủy Hoàng chôn học trò, đốt sách thì đã có Khổng Tử khôi phục Kinh Thi. Lê Thánh Tôn đã làm điều tương tự với sự nghiệp thi ca của Nguyễn Trãi sau vụ án tru di tam tộc. Và chẳng cần đợi 300 năm sau, mỗi câu chữ của Nguyễn Du trong Truyện Kiều vẫn cứ sống mãi với thời gian. Cũng vậy, đáng lẽ Đường luật - xướng họa đã được khâm liệm từ lâu, đã đóng xong vai trò lịch sử của nó. Thì thôi, để gió cuốn đi. Vết thương đã liền da, khơi gợi mà chi? Ấy vậy mà nay, giữa nhịp đời hối hả tất bật của đô thị và công nghiệp hóa, giữa những con chữ đã hóa thân quay cuồng, giữa những cộng đồng ngôn ngữ Babel, giữa thực dụng và phàm tục hóa, vẫn vang lên “Bài Giảng Nước Trời”. Hóa ra, Thánh Kinh cứ mới mãi, cứ ngồn ngộn những thời sự về Nước Trời, về đạo đức, về luân lý, về vũ trụ và nhân sinh. Để đọc, để cảm nhận và để đồng điệu với gần 300 bài, kể ra hơi khó, đòi hỏi nhiều thời gian và công sức bền bỉ, trường kỳ. Mỗi đề tài, mỗi tác giả là mỗi thế giới riêng. Họ có ngôn ngữ, hình tượng và phong cách chuyển tải khác nhau. Tuy nhiên, tôi đã có thể tinh tuyển ra được khá nhiều câu, nhiều cặp, nhiều khổ và nhiều giọng điệu thơ rất tiêu biểu, đẹp về hình thức và sâu sắc về nội dung. Nói thật, ngay lúc này, mỗi tác giả hiện ra trong tôi một chân dung, một ngôn ngữ, một phong cách mà bài viết nhỏ này không thể nói hết được. Xin mời bạn cùng tôi bình tâm ngâm ngợi, nhé. Tôi tưởng không cần phải dài dòng thuyết minh về nội dung, chủ đích của những trích đoạn sau đây.

-         Của Bùi Nghiệp:

Một phần thể xác thà rơi mất

Hơn cả toàn thân lãnh ngục hình (PhI, X2)

                  Ăn vóc học hay đâu thẹn nhỉ

                  Nghe không nói có rõ buồn ghê (PhI, X3)

                  Xin xỏ thì cho không chút ngại

                  Mượn vay cứ đáp chẳng từ nan (PhI, X4)

                  Bát gạo lưng vơi thêm phúc đức

                  Đồng tiền ít ỏi cũng từ tâm

                  Trời cao có mắt hằng xem thấu

                  Trả lại cho ta gấp bội phần (PhI, X7)

                  Ôi đường xa quá mỏi chân rồi

                  Dừng lại bên lề, đổi gánh thôi (PhII, H5)

                  Nông phu gieo giống xuống nương đồng

                  Lao nhọc cần cù mải đợi trông

                  Hạt rớt đất cằn đâu bén rễ

                  Hạt rơi ruộng tốt sẽ đơm bông (PhIV, X8)

-         Của Thinh Không:

                  Con đây lắm lúc đã vô tình

                  Quên cả Con Người chịu đóng đinh (PhI, H2)

                  Sự thật giả chân, đừng uốn bẻ

                  Tránh đường cám dỗ lối u mê (PhI, H3)

                 

                  Lạy Chúa là Cha cả đất trời

                        Toàn năng hằng hữu ngự nơi nơi

                  Vương quyền thống trị vô vô tận

                  Danh thánh quang vinh mọi mọi đời (PhI, H8)

                  Cứ trông cành vả hóa mềm thân

                  Lá trổ, hè đương đến rất gần (PhV, X6)

-         Của Khuất Dũng

                  Phúc ai độ lượng, Cha tha thứ

                  Phúc kẻ giao hòa, Chúa hứa ban (PhI, H6)

                  Chim sâu kết tổ sao còn nhớ

                  Sợi tóc nơi đầu há nỡ quên (PhII, X3)

                 

                        Vào trong hoang địa để xem gì

                  Phơ phất ngàn lau có lạ chi

                  Kiếm kẻ lụa là vào điện ngọc

                  Tìm người gấm vóc đến cung uy (PhIV, X1)

-         Của Bóng Tà Dương

                  Làm sao ký gởi bạc dương trần

                  Tằn tiện bao ngày ở thế gian

                  Bát gạo sẻ chia đừng cất giấu

                  Đồng tiền phân phát chớ đeo mang (PhI, H11)

                  Trời trời đất đất cao bao kể

                  Biển biển hồ hồ rộng biết bao

                  Chú chú chăm chăm gì cho lắm

                  Năm năm tháng tháng cũng tan màu (PhI, H14)

                  Tựa đũa một đôi có cớ cơn

                  Như giày như dép chẳng cô đơn

                  Giao hòa nồng ấm chung chăn gối

                  Nương tựa khiêm nhường sẻ áo cơm (PhI, H23)

                 

                  Kiếp sống này như một chuyến táu

                  Vèo trôi thấp thoáng tựa chiêm bao

                  Vò đầu tỉnh táo nên hay rõ

                  Vắt óc suy tường phải biết bao (PhV, H7)

-         Của Cù Mè:

                  Hoang địa cằn khô, hỏi thấy gì

                  Sậy vờn trước gió chớ sang chi

                  Cành vàng ắt ngự nơi cung quý

                  Lá ngọc thì nương chốn điện uy (PhIV, H1)

                  Nào ai vất vả vương sầu nặng

                  Hồn hãy mừng lên hạnh phúc rồi (PhIV, H5)

                  Lãnh thổ tranh giành sẽ rã tan

                  Cộng đồng chia rẽ ắt không ai

                  Quỷ trừ phép quỷ, quyền năng mất

                  Người hợp lòng người, sức mạnh lan (PhIV, H8)

-         Của Hương Quê:

                  Dễ lắm, đừng ham của thế trần

                  Nhưng mà cứ tận hưởng dương gian

                  Sống đời mặc kệ ai chôn giấu

                  Chết đoạn đâu nào kẻ cất mang (PhI, H11)

                 

                  Gạo tiền, bị gậy không cần thiết

                  Giày dép, khăn choàng cứ tự nhiên (PhII, H1)

                  Chim trời còn nhớ mùa xây tổ

                  Khóm huệ nào quên tháng nở hoa (PhV, H10)

-         Của Maria Xuyến:

                  Ví như hạt mặn có trong đời

                  Lại giống đèn pha sáng mọi nơi

                  Làm muối ngày cần phơi nắng chiếu

                  Đi đường đêm phải thắp đèn soi (PhI, H1)

                 

                  Trần thế bao người sống bất lương

                  Tội nhân, Chúa vẫn rủ tình thương

                  Cha thương yêu mãi những người con

                  Sao nỡ vô tâm sống quá ngông

                  Đời đã lao đao đau tận dạ

                  Kiếp còn mê muội đổi thay lòng (PhVI, H16)

-         Của Học Trò Nhỏ:

                  Thưởng ai hối lỗi, nguồn an phúc

                  Thưởng ý ngay lành, suối thánh ân (PhI, H6)

     

                  Họa lũ rẽ chia lòng độc địa

                  Họa đời chối Chúa mất thiên nhan (PhI, H7)

-         Và của Dzuy Sơn Tuyền:

                  Nước Trời hạnh phúc, thật quê ta

                  Trần thế phù vân, cõi tạm mà (PhV, X10)

                  Chúa tái quang lâm buổi tận cùng

                  Dữ lành tách bạch, đục hay trong (PhV, X9)

Đọc “Bài Giảng Nước Trời” hôm nay, tự nhiên tôi liên tưởng tới cái cảnh gặp gỡ giao lưu đông vui sầm uất thuở ban đầu khi các thầy giảng và nho sĩ nước Đại Việt tập hợp xung quanh thày cả H.Majorica để biên soạn kinh sách-truyện Nôm (1632-1656). Tôi nhớ công khó vô cùng nghiệt ngã của những đấng bậc tiền phong có công điển chế và mở đường cho Quốc ngữ, từ A.de Rhodes (1651), Bentô Thiện (1695) cho đến những thế hệ kế thừa: Bá Đa Lộc, Taberd, Philipphê Bỉnh (1822), Petrus Ký, Huỳnh Tịnh Paulus Của... Đặc biệt về thơ xướng họa để loan báo Tin Mừng, phải kể đến các trường hợp của Lữ-Y Đoan với Sấm Truyền Ca (1670); của Lôren Huỳnh Lâu với Inê Tử Đạo Vãn (1700); của Gioakim Đặng Đức Tuấn với Việt Nam Giáo Sử Diễn Ca (1848) và Thánh linh mục Philipphê Phan Văn Minh với các tác phẩm:

                

■Gia Tô Cơ Đốc gồm bài xướng của chính tác giả và 44 bài họa của thi hữu bốn phương.

■ Vịnh Ê-VANG gồm bài khai hội và 50 bài vịnh, chung mối đồng cảm.

■ Nước Trời Ca gồm 28 bài thơ lục bát về Phúc âm. Toàn bộ gọi là Phi Năng Thi Tập gồm 134 bài xướng họa.

Dẫn chứng những con người cùng sự kiện văn học lịch sử có thật như trên, kẻ viết bài này chĩ thầm mong một điều cỏn con là ai nấy cứ mở “Bài Giảng Nước Trời” ra mà đọc, như đọc sách Lời Chúa vậy. Bởi các nhà thơ tác giả tập sách mỏng manh này chỉ tiếp nối cái truyền thống văn chương chữ nghĩa của cha ông và mượn văn chương chữ nghĩa để “tải đạo” hoặc gửi gắm ít nhiều tâm nguyện mà thôi. Họ học tập, noi gương các bậc tiền bối đã có công khai phá, mở con đường hội nhập văn hóa. Nhờ thế mà “nhà Cha mới có nhiều chỗ”, bốn phương tám hướng quy về một mối, một Nước Trời. Văn hóa không có biên cương. Văn hóa dẫn vào Đức Tin. Đừng đóng cửa, rút cầu. Đừng xây pháo đài cách ngăn. Năm Thánh Đức Tin vừa khai mạc và mời gọi chúng ta. Bằng con đường văn hóa và thi ca, mọi người sẽ dễ dàng đến gần và lãnh nhận đức tin. Bài Giảng Nước Trời-Đường luật-Xướng Họa, một cổ tích được kể lại, được cách tân đang rộn rã ngân vang giữa xô bồ phố chợ hôm nay. Thật dũng cảm, ơi những bạn thơ. Tôi biết nói gì hơn, khi bợi ngược dòng, trở lại thượng nguồn?

Viết đến đây, đâu đó gần xa tôi thấy đang dấy lên những tin đồn về ngày tận thế, ngày phán xét cánh chung dự báo sẽ xảy ra vào những thời khắc cuối cùng năm 2012 này. Nỗi ám ảnh văn hoá ấy, trước sau, vẫn là câu chuyện tưởng tượng kinh điển hoặc hư cấu hão huyền về sự diệt vong của thế giới, của loài người. Có thể bằng nhiều tình huống bi kịch: Thiên thạch va đập vào trái đất, cơn mưa virus chết người, chiến tranh hạt nhân, cuộc đổ bộ của người ngoài hành tinh hoặc sóng thần, núi lửa phun trào, lụt đại hồng thuỷ như thời ông Nô-E. Định mệnh? Rác rưởi? Trò đùa? Hình như là cả 3. Như thế là cái đã qua vẫn chưa đoạn tuyệt, vẫn còn váng vất đâu đó trong dòng sinh mệnh thường hằng của chúng ta. Tạm ví von một chút xíu như vậy cho vui chuyện. Chẳng hiểu có xuôi tai và vừa lòng người chăng? Mà thôi, đầy là vơi và vơi là đầy, như cụ Trang Tử đã nói xửa xưa. Còn Đức Giêsu Kytô, Thầy chí ái cũng đã dạy chúng ta hãy dọn đường cho Chúa, vì Nước Trời đã đến gần. Đấy là nội dung cốt lõi của tuyển tập thơ Bài Giảng Nước Trời, một quà tặng Đức Tin – Văn Hoá xin trao gửi vào tận tay bạn.

Ngoại ô Saigon, 16.12.2012

Lê Đình Bảng

Chú thích:

(1)  Tên những pho sách tổng hợp các tác giả - tác phẩm tiêu biểu của Đường thi ở Trung quốc suốt 300 năm (618-907)

(2)  Tên những bài Đường thi kiệt xuất.

(3)  Vang Bóng Một Thời - Tuyển Tập Nguyễn Tuân NXB Hà Nội 1982.

(4)  Việt Nam Văn Học Sử Yếu. Trung Tâm Học Liệu Saigon, 1968.

(5)  Tú Xương (1870-1907)

(6)  Thi Nhân Việt Nam. NXB Văn Học Hà Nội 1988.

(7)  Phạm Thế Ngũ. Việt Nam Văn Học Sử Giản Ước Tân Biên. Quốc Học Tùng Thư, NXB Anh Phương 1963.

(8)  Nguyễn Đổng Chi -Việt Nam Cổ Văn Học Sử (1942); Ngô Tất Tố - Việt Nam Văn Học (1942); Nghiêm Toản - Việt Nam Văn Học Sử Trích Yếu (1949); Thanh Lãng - Biểu Nhất Lãm văn Học Cận Đại (1957); Hoàng Trọng Miên - Việt Nam Văn Học Toàn Thư (1959); Hà Như Chi - Việt Nam Văn Học Giảng Bình (1960) và Thư mục Giáo khoa Việt văn của Võ Thu Tịnh, Bùi Giáng, Chu Đăng Sơn, Bằng Phong, Lê Đình Bảng...

(9)  Tôi chỉ kể tên các tác giả làm thơ với mục đích rõ rệt là “loan báo Tin Mừng” hoặc “Phúc âm diễn ca”

(10) Lê Đình Bảng. Miền Thơ Phúc Âm Diễn Ca. NXB Tôn Giáo 2009

(11) Hành hương về Qui Nhơn, nhân dịp 100 năm sinh nhật Hàn Mạc Tử, tháng 9.2012.